Denge ve Ölçüm Yöntemleri
Denge (balance), vücudun uzayda konumunu koruyabilmesi ile ilgili motorik bir beceridir. Dengeyi motorik bir beceri yapan en önemli etken, diğer motorik özelliklerin uygulanabilmesi için dengeye olan zorunlu ihtiyaçtır. Motorik bir özellik olarak dengeyi özel kılan bir diğer husus ise tabiki geliştirilebilir ve eğitilebilir bir beceri olmasıdır.
Dengenin temelde, dinamik (aktif) ve statik (sabit) olmak üzere 2 alt boyutu vardır ve bu boyutlar altında incelenmektedir (Ambegaonkar ve ark., 2013). Dengenin Dinamik boyutu, hareketli bir zemin ya da hareket halinde iken ihtiyacımız olan dengeyi tanımlarken, statik boyutu sabit bir zemin ya da hareketsizlik halinde ihtiyacımız olan dengeyi tanımlamaktadır. Tanımlanmış testler ile kolayca ölçülebilirler.
Denge Ölçümünün Önemi
Dengenin mükemmelliği, nöromüsküler sistem ve diğer çoklu organ duyu sistemlerinin (vestibüler sistem, görsel ve proprioseptif duyular) ortak çabasını ve koordinasyonunu gerektirir. Hem statik hem de dinamik olarak test edilebilir ve atletik performans için oldukça önemli bir temel oluşturur.
Bir çok spor dalı kendi içinde spora özgü teknik becerileri barındırır ve özellikle müsabaka koşullarında bu tekniklerin en zor şartlarda bile uygulanabilmesi gerekmektedir. Bazen tek ayak üzerinde, bazen tamamen yer çekimine meydan okuyarak, hedefe ulaşabilmek için gerekli becerinin sergilenebilmesi gerekir. Bu noktada, dengenin ve alt boyutlarının uygulanabilme performansı, başarıyı belirleyen önemli bir faktör olmaktadır.
Çoğu zaman denge, ilgili spor branşı akrobatik becerilerin sergilendiği artistik jimnastik vb. değilse, antrene edilmesi çok gerekli olmayan bir beceri olarak düşünülmektedir ve tek başına önemli bir görev üstlenmemesi bu kanıyı oluşturur. Fakat dengeyi özel kılan asıl nokta, hareketin zorluğuna göre, hareketin etkili oluşu ve her koşulda uygulanabilmesi, çeşitli seviyelerde dengeye olan ihtiyacı doğurur.
Spor müsabakalarının hareketli ve her türlü zor koşulda icra edildiği düşünüldüğünde, dinamik dengenin alana daha uygun ve özellikle antrene edilmesi gereken bir özellik olduğu aşikardır.
Denge performansı, aşağıdaki testler ile kolayca ölçülebilir.
Flamingo Denge Testi (Statik)
Modifiye Bass Balance Test (Statik-Dinamik)
Yıldız Denge Testi (Statik-Dinamik)
Kaynakça
Ambegaonkar, J. P., Caswell, S. V., Winchester, J. B., Shimokochi, Y., Cortes, N., & Caswell, A. M. (2013). Balance comparisons between female dancers and active nondancers. Research quarterly for exercise and sport, 84(1), 24-29.
