Ölmez & Yüksek Taekwondo ’da Kyorugi Performans Değerlendirme Ölçeğinin Geliştirilmesi

Bu makalede, taekwondo dalları içinde karşılıklı iki sporcunun birbirleri ile mücadelesi olan kyorugi performansının ölçülebilmesi amacıyla, geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirilmesi amaçlandı. Makalenin orijinal formuna buradan ulaşabilirsiniz. Ölçeği makale ya da tezlerinizde kullanabilirsiniz. Bulunduğunuz enstitü özel bir izin isterse, buradan bana ulaşabilirsiniz.

Giriş

Günümüzde spor, toplumun birçok kesimi için sadece bir yarışmadan ibaret olmayıp, kıtalar arası dev organizasyonlara kadar özne olmaktadır. Her kesimden birey ve gruplar sporcuları takip etmekte, onları idol olarak görmektedir. Daha büyük ölçeklerde incelendiğinde ise, ülkeler birbirlerine olan üstünlüklerini gösterebilmek için savaş alanları yerine sportif müsabakaları seçmektedir. Bu sebeple sporcular, modern çağın gladyatörleri olarak değerlendirilmektedir (Bayraktar ve Kurtoğlu, 2009). Bu ve benzeri çok fazla sebep; sporcu gelişimini, kulüp başarısını, performans artırma yöntem ve tekniklerini, bireysel antrenman faktörlerini ve bireysel performans analizlerini gerektirmektedir.

Taekwondo, poomse ve kyorugi olmak üzere iki farklı yarışma profiline sahiptir (World Taekwondo Federation, 2018). Poomse, yarışma sırasında ardışık tekniklerin mükemmel bir sunumunu gerektirirken, kyorugi; rakiplerin birbirlerine temas etmek suretiyle üstün gelmeye çalıştıkları bir protokole sahiptir. Taekwondo, kyorugi dalında 1994 yılından bu yana olimpiyatlarda yarışan spor dalları arasındadır. Taekwondo, tarih boyu birçok evrim geçirmiş ve günümüze kadar ulaşmıştır (Draeger ve Smith, 1980). Fakat olimpiyatlara katılması ile yenilenme süreci hız kazanmış ve zamanla teknolojik gelişmelere de ayak uydurmuştur. Özellikle teknolojik ekipmanların spora dahil edilmesi, müsabaka tarzlarında ve hatta sporcu profillerinde bile değişimlere sebep olmuştur. Bu durum tüm spor paydaşlarının kendini hızla güncelleyebilmesini gerekli kılmaktadır ( Wu,Tsai, & Chiu, 2016).

Sporcu performansını belirleyen birçok faktör vardır. Temel motorik özellikler, antropometrik özellikler, spor geçmişi ya da genetik faktörler performansı etkileyen önemli değişkenlerdir( Göksu, Yüksek, & Ölmez, 2018; Ma ve ark., 2013; Ölmez,Yüksek, Üçüncü, & Ayan, 2017; Ölmez, Ayan, Yüksek, Öztaş, & Civil, 2019; Yüksek, Akpınar, Ayan, & Ölmez, 2017; Yüksek, Akpınar, Ayan, & Ölmez, 2017). Bunun yanında sporcu performansının doğru analiz edilebilmesi, doğru antrenman yöntemlerinin tasarlanabilmesi adına çok önemlidir. Performansın yansıtılacağı yerin müsabaka ortamları olduğu düşünülürse, sporcu performansının analiz edilmesi gereken en önemli yerin de müsabaka ortamları olduğu sonucuna varılabilir. Sporcunun yarışma anındaki performansını belirleyen faktörler, deneysel çalışmalarla belirlenen parametrelerden farklılık gösterebilir. Müsabaka performansını belirleyen değişkenlerin tanımlanabilmesi, en az motorik yetilere ait sınırların bilinmesi kadar önem arz etmektedir.

Sporcu performansının müsabaka anında değerlendirilmesi için öncelikle performansın kategorize edilmesi gerekmektedir. Bir sporcunun müsabaka sırasındaki tüm etkinlik ve davranışlarını teknik, motorik, taktik ve psikolojik açılardan tanımlayabiliriz. Bir kyorugi müsabakasında hedef, baş ve gövde üzerindeki noktalara doğru tekniklerle temas edebilmektir. Bu temas, yapılan tekniğin zorluk seviyesine göre artan puanlar kazandırır (World Taekwondo
Federation, 2018). Tekniğin başarılı olabilmesi için; doğru bir strateji, zamanlama, hız ve güç gereklidir. Ayrıca sporcu, performansını sergilerken ekonomik olmalı, enerjisini tüm rauntlara dağıtabilmelidir.

Sporcular, doğru tekniği doğru zamanda ve formda kullanmak zorundadır. Taekwondo çok zengin bir teknik havuzuna sahiptir ve kyorugi yarışmalarında sporcular, teknik beceri ve kapasitelerini üst düzeyde sergiler. Antrenörler, antrenman sürecinde tekniklerin doğru formlarını fiziksel ve fizyolojik taleplerini dikkate alarak planlamalıdırlar ( Matsushigue, Hartmann, & Franchini, 2009). Fakat puan kazanabilmek için ilgili tekniğin puan oluşturabilecek kadar etkili olabilmesi gerekir. Motorik özellikler, müsabaka sırasında tekniklerinin niteliğini belirleyen önemli destek faktörleridir. Tekniğin çok doğru bir formda olması kadar yeteri kadar kuvvet ve sürat üretebilmesi de önemlidir. Ayrıca sporcunun müsabaka süresince enerjisini yüksek seviyelerde tutabilmesi, yeteri kadar dayanıklı olabilmesi, performansını tam olarak yansıtabilmesi için önemli bir koşuldur ( Bridge, Ferreira Da Silva Santos, Chaabène, Pieter, & Franchini, 2014; Marković, Mišigoj-Duraković, & Rninić, 2005; Noorul, Pieter, & Erie, 2008).

Bir kyorugi yarışmasının şüphesiz en önemli ön koşullarından bir diğeri de doğru taktiktir. Taktiksel beceriler, müsabakanın yoğun ortamında bile akıcı bir şekilde sergilenebilmelidir. Bunun için antrenör ve sporcunun rakibi ve ortamı doğru tanıması gereklidir. Sporcu nerede ve ne zaman hücum ya da savunma yapması gerektiğini, hangi davranışa nasıl cevap vereceğini, ringin tam olarak neresinde olduğunu, süreyi, aldığı ve alabileceği ceza puanlarını tam olarak analiz edebilme yetisine sahip olabilmelidir. Yapılan çalışmalar, elit taekwondocuların teknik kapasiteleri yanında taktik becerilerine de odaklanmıştır (Casolino ve ark., 2012; Tornello ve ark., 2014).

Bu çalışmada, kyorugi performansını teknik, taktik, motorik ve psikolojik yönlerden değerlendirebilmeyi amaçlayan yeni bir ölçek geliştirilmesi amaçlandı. Çünkü müsabakanın kazananı ya da kaybedeni olmak, performansın değerlendirilebilmesi için yeteri kadar bilgi akışı sağlayamamaktadır. Kazanmak ya da kaybetmek sadece bir sonuçtur. Fakat bu sonucu meydana getiren sebeplerin anlaşılması, ancak bilimsel antrenman piramidini oluşturan fiziksel, teknik, taktik ve psikolojik faktörlerin değerlendirilebilmesi ile mümkündür. Ölmez & Yüksek Taekwondo Kyorugi Performans Değerlendirme Ölçeğinin (KPÖ), taekwondo sporcularına, antrenörlerine ve performans analizi ve planlaması ile ilgilenen paydaşlara bu anlamda katkı sağlayabileceği düşünülmektedir. Ayrıca bu çalışma, benzer amaçlarla farklı spor dalları ile ilgili araştırma ve çalışmalar yapan araştırmacılara da ışık tutacaktır.

Gereç ve Yöntem

Bu çalışma, araştırmacılar tarafından geliştirilen Ölmez & Yüksek Taekwondo Kyorugi Performans Değerlendirme Ölçeğinin (KPÖ) geçerlik ve güvenirliğini test etmek amacıyla tasarlanmış metodolojik bir çalışmadır. Teorik temel oluştuktan sonra verilerin toplanması aşamasına geçildi ve bu kapsamda tarama, inceleme, görüşme ve uzman görüşü tekniklerine başvuruldu.

Etik Uygunluk

Araştırma için Trabzon Üniversitesi Sosyal ve Beşerî Bilimler Bilimsel Araştırmalar ve Yayın Etik Kurulundan Etik Kurul Belgesi alındı (Sayı: 81614018-000-E.1035). Tüm hakem, antrenör ve sporcular araştırmanın amacı ve süreç ile ilgili yazılı ve sözlü olarak bilgilendirildi. Araştırma, Helsinki Bildirgesine uygun olarak yürütüldü.

Ölmez & Yüksek Taekwondo Kyorugi Performans Değerlendirme Ölçeğinin Geliştirilmesi

Ölmez & Yüksek Taekwondo Kyorugi Performans Değerlendirme Ölçeği (KPÖ), sporcunun müsabaka içindeki sportif performansının, fiziksel, teknik, taktik ve psikolojik olmak üzere tüm boyutlarıyla alana hâkim bireyler tarafından değerlendirmesi mantığına dayanır. Ölmez & Yüksek Taekwondo Kyorugi Performans Değerlendirme Ölçeğinin (KPÖ) oluşturulması sürecinde; görüşme, inceleme, belge tarama, odak grup görüşmeleri ve uzman görüşü gibi tekniklerin kullanılmasıyla ortaya çıkan, 7 boyut ve 55 maddelik bir havuz oluşturuldu. Araştırma katılımcılarına, rastgele seçilmiş elit bir sporcuya ait uluslararası müsabaka videosu izletilerek, katılımcıların sporcuyu ilgili maddeleri kullanarak değerlendirmeleri istendi.

Ölçeğin geçerlik ve güvenirliği ile ilgili şu işlemler yapıldı:

Kapsam Geçerliği

Ölçeğin kapsam geçerliği iki aşamada gerçekleştirildi. Birinci aşamada ölçeğin taekwondo (kyorugi) performansını ölçüp ölçmediğinin değerlendirilmesi amacıyla alan uzmanlarına (2 milli sporcu ve 2 antrenör), belge incelemelerine ve spor bilimleri fakültesinden 2 öğretim üyesine başvuruldu. İkinci aşamada ise; kapsam geçerliği ile ilgili farklı coğrafi bölgelerden, kültürlerden, farklı spor geçmişi ve bakış açılarına sahip uzmanlardan da faydalanabilmek amacıyla, araştırmanın katılımcı grubunu oluşturan, görevinde aktif sporcu, antrenör ve hakemlerin de görüşüne başvuruldu. Bunun için, ölçeğin son maddesinden sonra, “Bu ölçek, size göre bir sporcunun müsabaka performansını değerlendirebilmek için yeterli midir? sorusu eklenerek tüm katılımcıların görüşü alındı.

Yapı Geçerliği

KPÖ’ye ait yapıların oluşturulmasında açımlayıcı faktör analizi, oluşturulan yapıların doğrulanmasında ise doğrulayıcı faktör analizi kullanıldı. Verilerin faktör analizine uygunluğunu belirleyebilmek amacıyla Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) değerinden, koreleasyon matrisinin faktör analizine uygunluğuna karar vermek için ise, Bartlett Küresellik testinden yararlanıldı.

Ayrışma/Dış Geçerliği

KPÖ’nün 13 maddeli formunun ayrışma/dış geçerliği, boyut korelasyon bağıntısı ile incelendi ve Taktik- Psikolojik Boyut ile TeknikMotorik Boyut arasındaki korelasyon değeri tespit edildi.

İç Tutarlılık (güvenirlik) Analizi

KPÖ’ye ait iç güvenirliğin belirlenebilmesi amacıyla ölçeğin toplam Cronbach Alpha katsayısı ve oluşan yapılara ait Cronbach Alpha katsayıları tespit edildi. Yapılan analizler sonunda, KPÖ 2 boyuta ve 13 maddeye indirgendi. Pilot uygulamadan sonra aynı yöntemle esas uygulamaya geçildi ve ölçek tekrar test edilerek, Teknik- Motorik ve Taktik- Psikolojik boyutların bir araya getirilmesiyle KPÖ oluşturuldu.

Araştırma Katılımcıları

Esas uygulamaya ait çalışmanın katılımcılarını; Ankara, Antalya, Artvin, Bilecik, Gebze, Isparta, İstanbul, Kırklareli, Kocaeli, İzmir, Muğla, Malatya, Muş, Sivas, Tekirdağ, Trabzon ve Van illerinden ulusal ve uluslararası düzeyde 16’sı hakem, 37’si antrenör ve 44’ü sporcu toplam 97 katılımcı oluşturdu. Hakem, antrenör ve sporcular, lisanslı ve aktif olarak yarışmalara katılmaktadırlar. Katılımcılara ait diğer demografik bilgiler Tablo 1’de sunuldu.

Verilerin Analizi

KPÖ’den elde edilen veriler, geçerlik ve güvenirlik analizlerine tabi tutuldu. Veri analizinde ölçeklerin faktör yapılarının ortaya çıkartılmasında Statistical Package for Social Sciences 24.0 (IBM SPSS Corp.; Armonk, NY, USA) paket programı ile açımlayıcı faktör analizi, oluşan faktörlerin doğrulanmasında ise AMOS 24 ile doğrulayıcı faktör analizi kullanıldı. Güvenirlik analizleri için Cronbach alfa iç tutarlılık katsayısı ve madde toplam korelasyonundan faydalanıldı.

Bulgular

Kapsam Geçerliliği

Ölçeğin kapsam geçerliği iki aşamada gerçekleştirildi. Birinci aşamada ölçeğin taekwondo (kyorugi) performansını ölçüp ölçmediğinin değerlendirilmesi amacıyla alan uzmanlarına başvuruldu ve kararlaştırılan maddelerin herkes tarafından aynı şekilde anlaşılabilmesi için iki adet dil uzmanının görüşü alındı. İkinci aşamada ise, ölçeğin son maddesinden sonra, “Bu ölçek, size göre bir sporcunun müsabaka performansını değerlendirebilmek için yeterli
midir? Sorusu ölçeğe eklenerek tüm katılımcıların görüşü alındı ve %89,7’ünün “evet yeterlidir” yanıtı verdiği tespit edildi.

Yapı Geçerliliği

KPÖ’ye ait yapılar açımlayıcı faktör analizi ile oluşturulup doğrulayıcı faktör analizi ile doğrulandı (Tablo 2, Şekil 1). Verilerin faktör analizine uygunluğunu belirleyebilmek amacıyla kullanılan Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) değerinin 0,873 olduğu saptandı. Koreleasyon matrisinin faktör analizine uygunluğuna karar vermek için ise Bartlett Küresellik testinden yararlanıldı (709,518; df: 78; p= 0,000) testi kullanılmıştır.

Açımlayıcı Faktör Analizi sonucu incelendiğinde, maddeler içinde 0,30 yük değeri altında madde bulunmadığı, faktör yüklerinin 0,612 ve 0,858 düzey aralığında olduğu tespit edildi. Modelde uyum indeksleri modifikasyona gerek duyulmadan elde edilmiştir. Şekil 1’de KPÖ ölçüm modeli ve uyum indeksleri gösterilmektedir.

Ayrışma/Dış Geçerlik

KPÖ’nün 13 maddeli formunun ayrışma/dış geçerliği, boyut korelasyon bağıntısı ile incelendi ve Taktik- Psikolojik Boyut ile Teknik Motorik Boyut arasındaki korelasyon değeri 0,539 olarak bulundu.

İç Tutarlılık

KPÖ’ye ait iç güvenirliğin belirlenebilmesi amacıyla yapılan güvenirlik analizi sonucunda ölçeğin toplam Cronbach Alpha katsayısı değerinin yüksek güvenirlik düzeyinde olduğu (0,889) tespit edildi. Tablo 3 ve Tablo 4’te KPÖ’nün sahip olduğu boyutların Cronbach Alpha değerleri gösterildi.

Teknik-motorik boyut güvenirlik analizi sonucu, maddeler arası korelasyon dağılımının 0,318- 0,733 düzey aralığında ve çoğunlukla düşük ve orta şiddette bir ilişkiye sahip olduğunu gösterdi (Tablo 3).

Taktik-psikolojik boyut güvenirlik analizi sonucu ise, maddeler arası korelasyon dağılımının 0,415- 0,801 ilişkiye sahip olduğunu gösterdi (Tablo 4).

Tartışma ve Sonuç

Bu çalışmada, kyorugi performansını teknik, taktik, motorik ve psikolojik yönlerden değerlendirebilmeyi amaçlayan yeni bir ölçek geliştirilmesi amaçlandı.

Ölçeğin geliştirilmesi sürecinde, kapsam geçerliğinin sağlanabilmesi adına alan uzmanları yanında ölçeği uygulayan hakem, antrenör ve sporculara ölçeğin son maddesinden sonra, “Bu ölçek, size göre bir sporcunun müsabaka performansını değerlendirebilmek için yeterli midir?” sorusu sorularak görüş ve düşünceleri alındı ve %89,7’sinin “evet yeterlidir” yanıtı verdiği tespit edildi. Katılımcıların kyorugi dalında aktif olarak yarışan elit sporculardan, aktif lisanslı ulusal ve uluslararası görevler alan hakem ve antrenörlerden oluştuğu düşünülürse, soruya yanıt oranı ve akademisyen görüşlerine dayanarak, ölçeğin kapsam geçerliğinin sağladığını ifade edebiliriz.

Ölçeğin yapı geçerliğinin sağlanmasında, açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi teknikleri kullanıldı. Yapılan açımlayıcı faktör analizi sonunda, Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) değerinin 0,873 olduğu ve verilerin faktör analizine uygun olduğu tespit edildi (Büyüköztürk, 2017). Açımlayıcı faktör analizine ait oluşan faktörler incelendiğinde, %44,024 ve %18,721 açıklanan varyans değerlerinde iki faktör oluştuğu ve bu faktörlerin 8 ve 5 maddeden meydana geldiği tespit edildi. Faktör yükleri incelendiğinde, en düşük değerin 0,612 olduğu, maddelerin; bulundukları faktör ile yüksek düzeyde ilişkiye sahip olduğu belirlendi (Tablo 2). Faktör yük değerlerinin 0,45 ve üzerinde olmasının iyi bir ölçü olduğu ifade edilmektedir (Büyüköztürk, 2017). Oluşan faktörlere ait maddeler incelendiğinde, teknik ile motorik performans becerileri ile ilgili maddeler ve taktik ile psikolojik becerilere ait maddelerin birbirleri ile ilişkilendiği ve iki farklı faktör oluşturduğu tespit edildi (Tablo 2). Teknik performansın niteliğinin motorik performansla yakından ilgili oluşunun bu dağılıma sebep olduğu düşünülmektedir. Çünkü taekwondoya özel bir tekniğin başarılı olabilmesi için kuvvetli, süratli ve yüksek patlayıcı güçte olması gerekir. Benzer şekilde taktik becerilerin de psikolojik faktörlerle yakından ilgili olabileceği düşünülebilir. Çünkü taktik beceriler, stratejik düşünebilmeyi gerektirir. Sağlıklı düşünebilmeye engel oluşturabilecek psikolojik faktörlerin oluşması, taktik becerileri de olumsuz etkileyecektir.

Doğrulayıcı faktör analizi sonuçları incelendiğinde, ölçeklere ait uyum indekslerinin kabul edilebilir düzey aralıklarına sahip oldukları ifade edilebilir. Çalışmamızda CFI ve NFI değeri 0,90 olarak bulundu. Bu değerler, kabul edilebilir düzeydedir (Baumgartner ve Homburg, 1996; Marsh ve ark., 2006). Bentler (1990), RMSEA ve RMR indekslerinin uyum eksikliğini tespit etmek için önemli olduğunu belirtmektedir. Browne ve Cudeck (1992)’e göre RMSEA indeksinin 0,05’ten küçük olması gerekmektedir. Fakat bu indeksin 0,08’e kadar esnetilebileceğini bildirmektedir. Araştırmamızda RMSEA değeri 0.067, RMR değeri ise, 0.052 olarak bulundu. Elde edilen bu değerler, kabul edilebilir düzeydedir (Byrne, 2001; Hu ve Bentler, 1999). GFI indeksinin 0.90’ aşmasının iyi bir model oluşturduğu rapor edilmektedir. Fakat bizim çalışmamızda bu değer 0,87’dir. Bu kabul edilebilir bir değerdir (Baumgartner ve Homburg, 1996). Benzer şekilde AGFI değerinin de 1’e yakın, 0.80 üzerinde bir değer alması beklenir (Schermelleh-engel ve ark., 2003). Çalışmamızda bu değerin 0.815 olduğu ve kabul edilebilir düzeyde olduğu tespit edildi. Ayrıca çalışmamızda, uyum indeksleri arasında herhangi bir modifikasyona ihtiyaç duyulmamıştır (Şekil 1).

Ölçeğin ayrışma (dış) geçerliğini sınamak amacıyla yapılan boyutlar arası korelasyon katsayıları incelendiğinde, Taktik- Psikolojik Boyut ile Teknik- Motorik Boyut arasında orta düzeyde ve pozitif yönlü (r= 0,539) bir ilişki tespit edildi. Ayrışma geçerliği, yapıların birbirinden ayrılabilme düzeyini gösterir ve bu korelasyon düzeyinin Kline (2011)’a göre 0.85’i; Hair ve ark., (2014)’a göre 0.90’ı aşmaması gerekmektedir. Bu kapsamda KPÖ’nün, ayrışma geçerliğini sağladığı ifade edilebilir.

Ölçeğin güvenirliğini sınamak amacıyla yapılan Cronbach Alpha iç tutarlık katsayıları incelendiğinde, ölçeğin toplam Cronbach Alpha katsayısı değerinin yüksek güvenirlik düzeyinde olduğu (0,889) tespit edildi. Ayrıca Teknik- Motorik Boyutun (r= 0,899) ve Taktik- Psikolojik Boyutun (r=0,875) pozitif yönde yüksek düzeyde iç tutarlık düzeyine sahip olduğu tespit edildi (Tablo 3-4). Araştırmamızın yeterli güvenirlik düzeyinde olduğu ifade edilebilir.

Bireysel antrenman ve eğitimlerin gittikçe yaygınlaştığı günümüzde, sporcuların müsabaka performanslarının da ayrıntılı olarak incelenmesi ve kriz oluşturan noktalar için gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir. Ölmez & Yüksek Taekwondo Kyorugi Performans Değerlendirme Ölçeği (KPÖ), kyorugi performansını ölçebilmesi sebebiyle alandaki önemli bir eksikliği giderebileceği düşünülmektedir. KPÖ, sporcunun müsabaka performansları arasında teknik, motorik, taktik ve psikolojik açılardan kıyaslama yapabilmeye olanak tanımakta, sporcunun gelişimi ya da müsabaka sırasındaki hataların tespit edilip gerekli çözümlerin üretilebilmesi ile ilgili antrenörlere önemli dönütler sağlayabilmektedir.

Ölmez & Yüksek Taekwondo Kyorugi Performans Değerlendirme Ölçeği (KPÖ)’nin geçerliği ve güvenirliği ile ilgili yapılacak diğer çalışmalar, ölçek kullanımına ilişkin daha net sonuçlar verecektir. Örneklem sayısının genişletilmesi ve farklı seviyelerde sporcuların örnekleme dahil edilmesi, ölçek hakkında daha net yargılara varılmasına katkıda bulunacak ve ilerde yapılacak çalışmalara ışık tutacaktır.

Atıf için: Yüksek, S., Ölmez, C. Development of Ölmez & Yüksek Taekwondo Kyorugi Performance Evaluation Scale. Research in Sports Science 2020, 10(1); 1-6.

Makalenin orijinaline buradan ulaşabilirsiniz.

Kaynakça

Baumgartner, H., & Homburg, C. (1996). Applications of structural equation modeling in marketing and consumer research: A review. International Journal of Research in Marketing, 13(2), 139-161.

Bayraktar, B., & Kurtoğlu, M. (2009). Sporda performans, etkili faktörler, değerlendirilmesi ve artırılması. Klinik Gelişim Dergisi, 22(1), 16-24.

Bentler, P. M. (1990). Comparative fit indexes in structural models. Psychological Bulletin, 107(2), 238-246.

Bridge, C. A., Ferreira Da Silva Santos, J., Chaabène, H., Pieter, W., & Franchini, E. (2014). Physical and physiological profiles of Taekwondo athletes. Sports Medicine, 44(6), 713-733.

Browne, M. W., & Cudeck, R. (1992). Alternative Ways of Assessing Model Fit. Sociological Methods & Research, 21(2), 230-258.

Büyüköztürk, Ş. (2017). Veri Analizi El Kitabı (23. bs.). Ankara: Pegem Akademi.

Byrne, B. M. (2001). structural equation modeling with AMOS, EQS, and LISREL: comparative approaches to testing for the factorial validity of a measuring instrument. International Journal of Testing, 1(1), 55-86.

Casolino, E., Lupo, C., Cortis, C., Chiodo, S., Minganti, C., Capranica, L., et al. (2012). Technical and tactical analysis of youth taekwondo performance. Journal of Strength and Conditioning Research, 26(6), 1489-1495.

Draeger, D. F., & Smith, R. W. (1980). Comprehensive Asian Fighting Arts (2nd ed.). New York: Kodansha International.

Göksu, Ö. C., Yüksek, S., & Ölmez, C. (2018). The investigation of the motor skills of “u” kategories soccer players who have recreative involvement in other sports. Journal of Education and Training Studies, 6(2), 10-17.

Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2014). Multivariate data analysis: A global perspective (7th ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson.

Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6(1), 1-55.

Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. New York: The Guilford Press.

Ma, F., Yang, Y., Li, X., Zhou, F., Gao, C., Li, M., et al.(2013). The association of sport performance with ACE and ACTN3 genetic polymorphisms: a systematic review and meta-analysis. Plos One, 8(1), 1-9.

Marković, G., Mišigoj-Duraković, M., & Rninić, S. (2005). Fitness profile of elite Croatian female taekwondo athletes. Collegium Antropologicum, 29(1), 93-99.

Marsh, H. W., Hau, K.-T., Artelt, C., Baumert, J., & Peschar, J. L. (2006). OECD’s brief self-report measure of educational psychology’s most useful affective constructs: cross-cultural, psychometric comparisons across 25 countries. International Journal of Testing, 6(4), 311-360.

Matsushigue, K. A., Hartmann, K., & Franchini, E. (2009). Taekwondo: Physiological responses and match analysis. Journal of Strength and Conditioning Research, 23(4), 1112-1117.

Noorul, H. R., Pieter, W., & Erie, Z. Z. (2008). Phsical fitness of recreational adolescent taekwondo athletes . Brazilian Journal of Biomotricity, 2(4), 230-240.

Ölmez, C., Ayan, V., Yüksek, S., Öztaş, M., & Civil, T. (2019). 11-13 yaş erkek taekwondo sporcularının somatotip yapıları ve performans özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 1-13.

Ölmez, C., Yüksek, S., Üçüncü, M., & Ayan, V. (2017). The relationship between some anthropometric features and 50 meter freestyle swimming performance in 8-12 ages children. Turkiye Klinikleri, 9(3), 95-100.

Schermelleh-engel, K., Moosbrugger, H., & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-offit measures. Methods of Psychological Research, 8(2), 27.

Tornello, F., Capranica, L., Minganti, C., Chiodo, S., Condello, G., & Tessitore, A. (2014). Technical-tactical analysis of youth olympic taekwondo combat. Journal of Strength and Conditioning Research, 28(4), 1151-1157.

World Taekwondo Federation. (2018). rules. April 10, 2020. Retrieved from: http://www.worldtaekwondo.org/wp-content/uploads/2018/06/Revision-WT-Competition-Rules-Interpretation-Hammamet-040520181.pdf

Wu, Y.-N., Tsai, M.-C., & Chiu, P.K. (2016). Case study in technical patterns for an elite female taekwondo. Journal of Taekwondo Sports, 3, 1-9.

Yüksek, S., Akpınar, E., Ayan, V., & Ölmez, C. (2017). 14-16 yaş yüzücülerin antropometrik özellikleri ile sırtüstü yüzme performansları arasındaki ilişkinin incelenmesi. İstanbul Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 7(2), 1303-1414.

Yüksek, S., Hatipoğlu, Ö., Ayan, V., & Ölmez, C. (2017). The relationship between 50 meter sprint and 25 meter freestyle swimming performances in 9-12 ages swimmers. Türkiye Klinikleri Spor Bilimleri Dergisi, 9(2), 57-64.