Vücut Tipleri ve Antropometrik Somatotip

Özet

Somatotip, uzun yıllardır birçok amaçla kullanılmış ve hala geçerliğini koruyan ve birçok bilim insanının araştırmalarında etkin olan bir tekniktir. Bu makalenin amacı; somatotip nedir, nasıl ortaya çıkmıştır, kullanım alanları nedir, nasıl hesaplanır ve nasıl yorumlanır sorularına en gerçek ve doğru yanıtları verebilmektir.

Giriş

Somatotip; ilk olarak 1940’larda Amerikalı psikolog William Herbert Sheldon tarafından insan vücudunu kategorize etmek için geliştirilen bir sınıflandırmadır.

Sheldon, insan psikolojisi ya da davranış şekilleri ile vücut tipleri arasında bir ilişki olduğuna inanıyordu ve psikolojik temellere dayanan araştırmalar yapıyordu. Çalışmaları fotoğraf incelemelerinden başladı ve daha sonra eleştirilere de kulak vererek, gövde indeksi yöntemi olarak adlandırılan yeni bir yöntem geliştirdi (Sheldon, 1961, 1965; Sheldon ve ark. 1969). Bu, somatotip fotoğraflarında işaretlenmiş gövde alanlarının planimetrisinden, maksimum ve minimum boy-ağırlık oranından ve gövde indekslerini içeren bir tablodan oluşuyordu. Bu yöntem orijinal yöntemin eleştirilerine cevap vermedi ve yaygın olarak kullanılmadı.Daha sonra Sheldon’un asistanları Barbara Heath ve Lindsay Carter’ın çalışmaları ile bugun de geçerlik ve güvenirliğini koruyan somatotip kavramı ortaya çıkmış oldu.

Heath ve Carter (1990) yöntemi olarak adlandırılan bu tekniğe göre insan vücudu endomorf (yağlı), mezomorf (kaslı) ve ektomorf (zayıf) olmak üzere 3 farklı yapının çeşitli oranlarda bileşimiyle oluşmaktadır.

Heath ve Carter’ın geliştirdikleri yöntem, bazı antropometrik ölçümleri de içermektedir. Antropometri, ergonomiden sağlığa, mühendislikten tekstile kadar çok çeşitli sektörlerde uzun yıllardır kullanılan bir tekniktir.İnsan vücuduna uygun bir yatak, sandalye, ayakkabı vb. üretmek için antropometriden faydalanmak gerekmektedir. Ekstremitelerin uzunluğu, genişliği, kalınlığı ya da kütlesi gibi bilgilerin amaca uygun olarak kullanılması, antropometri ile doğrudan ilgilidir ve konu insan ölçüleri olduğunda elbette sporda da kullanılması mantıklı bir yaklaşım olmuştur.

Uzun yıllardır sporcuların vücut şekillerinin ilgilendikleri spor dalına göre şekillendiği bilinen bir gerçektir. Bir çocuğun vücut tipinin, kas yapısının ya da ölçülerinin bir spor dalının taleplerine uygun olması, o çocuğun ilgili branşa daha çabuk adapte olabileceğini gösterebilir. Bu durum elbette bazı motorik testlerle de teyit edilir ve bu şekilde spora yönlendirme çalışmaları yürütülmektedir. Dolayısıyla günümüzde somatotipin belirlenmesi, bazı motorik testler ile birlikte kullanılarak bir yetenek seçimi tekniği olarak da kullanılmaktadır. İlgili motorik testlere buradan ulaşabilirsiniz.

Bu makalede; somatotipin belirlenmesinde sıkça kullanılan Heath ve Carter yöntemi incelenecektir. Fakat öncelikle gerekli materyallerin tanıtılması gerekmektedir.

Somatotip İncelemesinde Kullanılan Antropometrik Materyaller

Hassas Tartı: Vücut ağırlığının tespit edilmesinde, mümkün olduğunda hassas bir tartı kullanılmalıdır.

Boy Ölçer: Boy uzunluğunun ölçülmesinde, esnek olmayan özellikte bir ölçüm materyali kullanılmalıdır.

Skinfold Kaliper: Vücut yağ kalınlığının tespit edilmesinde kullanılan özgül materyaldir. Yağ kalınlığını milimetre cinsinden ifade eder ve sayaç üzerindeki her bir çizginin 2 mm’ ye tekabül ettiği unutulmamalıdır.

Kılavuzlu Kumpas: Çap ölçümlerinde kullanılan materyaldir. Santimetre cinsinden değer verir.

Mezura: Çevre ölçümlerinde kullanılan materyaldir. Santimetre cinsinden değer verir.

Somatotipin Belirlenmesi

Somatotip hesaplamalarının yapılabilmesi için 10 antropometrik boyutun ölçülmesi gereklidir. Bunlar; boy uzunluğu, vücut ağırlığı, 4 farklı bölgenin (triceps, subscapular, supraspinale, medial kalf) deri kıvrım ölçümü, iki kemik çapı (biepicondylar humerus ve femur) ve iki ekstremite çevresi (fleksiyonda kol ve kalf) ölçümüdür.

Antropometrik somatotip ölçümlerinde, vücudun sağ ya da sol yarısından hangisi daha büyük ölçülere sahipse, ölçümler o taraftan yapılır. Özellikle bireysel gruplarda bu yöntem kullanılmalıdır. Fakat eğer kalabalık gruplarla çalışılacaksa, yaygın olarak baskın yön olan sağdan ölçümler alınır ya da baskın yön, yani ölçüleri büyük olan yön tespit edilir ve o taraftan ölçümlere devam edilir.

Somatotip belirlemeye ait aşağıdaki açıklamalar Carter ve Heath (1990), Sheldon (1961, 1965), Sheldon ve diğ. (1969)’dan uyarlanmış olup, Akın ve diğ. (2013)’den faydalanılmıştır.

1- Boy Uzunluğu Ölçümü (cm)

Boy uzunlukları ölçümü 0,01 cm duyarlılıkta olan boy skalası ile ölçülür. Denek; anatomik duruşta, çıplak ayakla, ayak topukları birleşik, nefesini tutmuş, baş frontal düzlemde ve baş üstü tablası verteks noktasına değecek şekilde pozisyon aldıktan sonra ölçüm gerçekleştirilir. Elde edilen değer cm cinsinden kaydedilir.

2- Vücut Ağırlığı Ölçümü (kg)

Deneklerin vücut ağırlığı ölçümlerinde 0,1
kg hassasiyetli elektronik baskül kullanılır. Denekler, üzerilerinde ağırlık yapmayacak giysi ve çıplak ayakla tartının üzerine çıkar, test değeri kg cinsinden kaydedilir.

3- Deri Kıvrımı Kalınlığı Ölçümleri

Sol elin başparmağı ve işaret parmağı (ya da orta parmağı) kullanılarak, hedef bölgedeki deri ve deri altı dokular kastan ayrılarak kaldırılır. Sağ el ile tutulan skinfold kaliper ile, sol elimiz baş ve işaret parmağı arasındaki deri katmanının kalınlığı ölçülür. Kaliperin deri ve deri altı yağ dokusunu tam kavradığından emin olunmalı ve ölçüm sırasında skinfold kaliperin ve deri tabakanın hareket etmemesi sağlanmalıdır. Ölçüm sırasında deneğin ayakta ve rahat beklemesi sağlanmalıdır. Sadece kalf ölçümlerinde denek oturmalıdır.

Triceps Deri Kıvrım Kalınlığı Ölçümü

Deneğin kolu rahat ve anatomik pozisyonda asılı durumda iken, acromion ve olecranon processes noktalarını birbirine bağlayan çizginin orta sevisinden deri ve deri altı doku tutulur ve skilfold kaliper ile ölçüm yapılır.

Subskapular Deri Kıvrım Kalınlığı Ölçümü

Deri katmanı, skapula’nın alt açısından eğik olarak aşağıya ve yanal olarak 45 derecelik bir yönde, düz bir çizgi üzerinde kaldırılır.

Supraspinale (Suprailliac) Deri Kıvrım Kalınlığı Ölçümü

Anterior aksiller sınırda bir hat üzerinde, 45 derece aşağıda ortaya (medial) giden diyagonal bir çizgi üzerinde ve anterior superior iliak omurganın 5-7 cm üzerinden deri katmanı tutulur ve skinfold ölçümü yapılır.

Medial Kalf Deri Kıvrım Kalınlığı Ölçümü

Bacağın medial tarafında, kalf (gastrocnemius ve soleus) kasının maksimum çevresi seviyesinde dikey bir hat üzerinde cilt katlanır ve skinfold ile ölçüm yapılır. Denek oturur pozisyonda ve bacağı rahat bir durumda olmalıdır.

4- Çap Ölçümleri

Humerus Epikondiler Çap Ölçümü

Omuz ve dirsek ile humerusun medial ve lateral epikondilleri arasındaki genişlik 90 derece olacak şekilde pozisyon alınır. Kaliper, biepikondil üzerine sıkıca yerleştirilir ve ölçüm yapılır.

Femur Epikondiler Çap Ölçümü

Denek, dizi 90 derece bir açı oluşturacak şekilde oturtulur. Femurun lateral ve medial epikondilleri arasındaki en büyük mesafenin ölçümü yapılır.

5- Çevre Ölçümleri

Üst Kol Çevre Ölçümü

Denek, omuzu 90 dereceye ve dirseği 45 dereceye kadar büker, eli sıkar ve dirsek fleksörlerini ve ekstansörlerini en üst düzeyde daraltır. Ölçüm, kolun en büyük çevresinden mezura yardımı ile yapılır.

Alt Bacak Çevre Ölçümü

Denek, dizi 90 derece bir açı oluşturacak şekilde oturtulur. Kalf kasının en büyük olduğu nokta üzerinden alt bacak çevre ölçümü mezura yardımı ile yapılır.

Antropometrik Somatotip Değerinin Tespit Edilmesi

Somatotip hesaplamalarında iki farklı yöntem ile antropometrik somatotip hesaplanmaktadır.

1. Değerlendirme formu kullanarak somatotip belirleme
2. Oluşturulan formüller yardımıyla somatotip belirleme

Somatotip belirlemede bir çok formül bulunmaktadır fakat yaygın olarak Heath-Carter yöntemi kullanıldığından makalemizde örnek olarak Heath-Carter formülü verilecektir. Somatotip hesaplamalarında yukarıda sözü edilen toplam 10 antropometrik ölçü yardımıyla, hem “Değerlendirme Formu” hem de oluşturulan formüller yardımıyla hesaplamalar yapılıp somatokartlara işlenerek, somatotipler ortaya çıkarılabilir. Hem değerlendirme formu hem de somatokart örnekleri aşağıda paylaşılacaktır.

1- Değerlendirme Formu Kullanarak Somatotip Hesaplama

Somatotip değeri hesaplanacak her bireyden; vücut ağırlığı, boy uzunluğu, dirsek- diz genişlikleri, üst kol ve baldır çevreleri, triceps, subscapular, supraspinale ve baldır deri kıvrımı kalınlıkları ölçülür. Antropometrik somatotiplerin hesaplanmasında önceden oluşturulmuş “Değerlendirme Formu”nun ilgili yerlerine bir bireyden alınan toplam 10 antropometrik ölçüler yazılarak aşağıda sırasıyla yapılan işlemlerden sonra bireyin somatotip değeri hesaplanabilir.

Değerlendirme Formu Kullanılarak Endomorfinin (Endomorphy) Hesaplanması

1. Değerlendirme Formunun ilk kutusunun Endomorfi kısmındaki bölüme ölçülen Triceps, Subscapular, Supraspinale ve Baldır Deri Kıvrımı değerleri (mm) olarak yazılır. Daha sonra Triceps, subscapular, supraspinale DKK* (mm) toplanarak bir altındaki satırdaki yerine yazılır. Oluşturulan değerlendirme formunda populasyonun boy ortalaması 170.18 (cm) olarak kabul edilmektedir (Bu değer çalışılan gruba göre yeniden hesaplanmalıdır). Buna göre; (Triceps DKK+Subscapular DKK+Supraspinale DKK) x (170.18/ Boy uzunluğu) işlemi yapılır.

*DKK: Deri kıvrım kalınlığı

2. Bu işlem sonucu ortaya çıkan rakam, Endomorfi kutusunun sağ tarafında verilmiş olan üç deri kıvrımı kalınlığı toplamı değerine en yakın olanına gelecek şekilde işaretlenir.

3. İşaretlenen değerin altındaki Endomorfi sütununun altına gelen değer yuvarlak içine alınır. Bu değer bireyin Endomorfik değeridir.

Değerlendirme Formu Kullanılarak Mezomorfinin (Mezomorphy) Hesaplanması

1. Değerlendirme formunun orta kısmında yer alan mezomorfi kutusuna bireyin boy uzunluğu ile dirsek ve diz genişlik değerleri çağ ölçer kullanılarak cm olarak yazılır. Üstkol (biceps) çevresi değeri mezura ile ölçülerek cm cinsinden yazılır. Triceps DKK değeri cm değerine dönüştürülür, biceps çevresi değerinden çıkartılır ve yazılır. Devamında kalf DKK’lığı cm’ye çevrildikten sonra kalf çevresi (cm) değerinden çıkartırılarak yazılır. Yapılan bu işlemlerle deri kıvrımı düzeltmeleri tamamlanır. Boy uzunluğu, Humerus (dirsek) genişliği ve Femur (diz) genişliği değerleri kendi sütunlarına en yakın değerleri üzerinde işaretlenir. Düzeltme yapılmış Biceps (kol) çevresi ve yine düzeltme yapılmış kalf çevresi değerleri de karşısındaki satırda
en yakın değerlerine işaretlenir.

2. Ölçülen boy uzunluğu değeri, mezomorfi kutusunda işaretlenen değerlerden büyükse işaretlenen değerin sağ tarafındaki,
işaretlenen değer boy uzunluğu değerlerinden küçükse sol tarafına ok işareti konur.

3. Humerus (dirsek) ve Femur (diz) genişliği değerleri, sağda kendi sırasındaki en yakın değere işaretlenir (yuvarlak içine alınır). Bu kemik genişliği değerleri iki nokta arasında olabilir. Bu durumda iki nokta arasındaki düşük değer dikkate alınır.

4. Biceps ve kalf çevresi değerleri için düzeltme yapılarak değerleri bulunur. Bunun için milimetrik olan triceps ve kalf DKK değerleri cm’ye dönüştürülür. Cm değerine dönüştürülen Triceps değeri, Biceps (üstkol) çevresi değerinden, yine cm’ye dönüştürülen kalf
DKK değeri, kalf çevresi değerinden çıkartılarak biceps ve kalf çevrelerinin düzeltme değerleri, sağda kendi sıralarında verilen en yakın değerleri bulunarak yuvarlak içine alınarak işaretlenir.

5. Bu işaretlemelerden sonra yapılacak işlem mezomorfluk değerinin bulunmasıdır. Bunun için sapma değeri (deviation) bulunmalıdır. Sapma (D) değerini bulabilmek için boy değeri sütunu 0 noktası olarak kabul edilir. Rakamsal olarak değil sütunlar dikkate alınır. Boy değerinin sağında kalan sütunlar artı ve solunda kalanlar eksi olmak üzere boy değeri merkez alınır. Devamında boy değeri sırası hariç, yuvarlak içine alınan humerus (dirsek), femur (diz) genişliği değerleriyle düzeltilmiş biceps (üst kol) ve düzeltilmiş kalf çevresi değerleri sıra ile sayılıp, artı ve eksi değerler birbirinden çıkarılarak Sapma değeri (Deviasyon) bulunur. Daha sonra hesaplanan sapma değeri formülde yerine konularak mezomorfluk değeri hesaplanır. Mezomorf değeri aşağıdaki formülle tespit edilir.
Mezomorf değeri=(D/8)+4
Tespit edilen bu değer mezomorfi kutusunun en altında bulunan sıraya işlenerek mezomorfluk değeri bulunur.

Değerlendirme Formu Kullanılarak Ektomorfinin (Ectomorphy) Hesaplanması

Vücut ağırlığı kg, boy uzunluğu cm cinsinden yazılır. Daha sonra boy uzunluğu (cm), vücut ağırlığının küp köküne bölünür ve elde edilen değer sağ yandaki üç sırada verilen değerlerden en yakın olanı yuvarlak içine alınarak işaretlenir. İşaretlenen bu değer Ektomorfi kutusunun en altında bulunan sıraya rastlayan değer işaretlenerek Ektomorfluk değeri bulunur.

Belirtilen Endomorfi, Mezomorfi ve Ektomorfi değerleri oluşturulan somato-kartlara yerleştirilerek bireyin vücudu hakkında değerlendirme yapılabilir. Yalnız endomorfi kutusunda bulunan populasyonun ortalama boy uzunluğu sabit alındığından ve her populasyonun bu değeri farklı olması nedeniyle, kesin yargıya ulaşmamızı güç kılabilir.

2- Heath-Carter Formülüyle Somatotip Hesaplama

Somatotip belirleme tekniğinde bazı antropometrik ölçülerin alınması gereklidir. Bu ölçüler boy ve ağırlık, dört farklı yerden deri kıvrımı kalınlığı (triceps, subscapular, supraspinale, baldir), iki farklı bölgeden kemik genişliği (diz ve dirsek genişliği) ve iki çevre ölçüsüdür (üstkol ve baldır çevreleri).

Heath-Carter Somatotip Hesaplama Formülü

Endomorfi= 0.7182 + 0.1451* (X) * 0.00068 * (X² ) + 0.0000014 *(X³)

X değeri (X = triceps dkk +suprailliac dkk + subscapular dkk: üç deri kıvrımı kalınlığının toplamı) endomorfi hesaplanmasında kullanılmadan önce, boy düzeltmesi yapılmalı ve düzeltilmiş X değeri kullanılmalıdır.

Boy Düzeltme Formülü: Düzeltilmiş Toplam Skinfold Değeri = X * 170.18 / boy (cm)

Mezomorfi = [0.858 * dirsek genişliği (cm) + 0.601 * diz genişliği (cm) + 0.188 * düzeltilmiş kol çevresi (cm) + 0.161 * düzeltilmiş kalf çevresi (cm)] – [0.131 * boy uzunluğu (m)] + 4.50

Düzeltilmiş Kol Çevresi = Kol Çevresi – Triceps DKK /10

Düzeltilmiş Baldır Çevresi = Baldır Çevresi – Baldır DKK /10

Ektomorfi = Boy (m) – ağırlık oranı (kg) =
Boy (m)/ ³√Ağırlık, Boy-ağırlık oranı eğer > 40.75 ise;
Ektomorfi = 0.732 * Boy-ağırlık oranı – 28.58
Boy-ağırlık oranı eğer < 40.75 ve > 38.25 ise;
Ektomorfi = 0.463 * Boy-ağırlık oranı -17.615
Boy-ağırlık oranı eğer < 38.25 ise;
Ektomorfi = 0.1 (ya da 1/2 olarak kaydedilir).
(* = Çarpı işareti anlamındadır.)

Somatotip Hesaplamaları Sonucunun Yorumlanması

Hesaplamalar sonucu 3 adet rakam elde edilir ve bu rakamların sunuş biçimi sırasıyla endomorf-mezomorf-ektomorf derecelerini ifade eder.

Ana Somatotip Yapılar

Endomorfi: Endomorf, somatotip değerleri sırasında 1. sıradadır ve endomorfik bir bireyin endomorf değeri mezomorf ve ektomorf değerlerinden büyüktür. Örneğin somatotip hesaplamaları sonucu 7-1-1 gibi bir değerin elde edilmesi tam bir endomorf yapıyı ifade eder.

Endomorfi, vücudun hacimli oluşunu ve yuvarlaklığını ifade eder. Vücudun gereğinden fazla kilolu olması durumudur. Bu tipin en belirgin özelliği kafanın, ensenin, gövdenin ve üyelerin ön-arka ve sağ-sol yönünde gelişmiş olmasıdır. Vücutta yağlanma fazla olduğundan kaslar belirgin değildir. Fazla kilolar yüzünden dış hatlarda yuvarlaklaşma ortaya çıkmıştır. Hacimli bir gövde ve üyeler kendini gösterir.

Mezomorfi: Mezomorf, somatotip değerleri sırasında 2. sıradadır ve mezomorfik yapıya sahip bir bireyin mezomorf değeri endomorf ve ektomorf değerşinden büyüktür. Örneğin somatotip hesaplamaları sonucu 1-7-1 gibi bir değerin elde edilmesi tam bir mezomorfik yapıyı gösterir.

Mezomorfik bir yapıda belirgin şekilde kaslı bir vücut ve iri kemikler kendini gösterir. Vücudun dış hatları keskindir. Kemikler iri ve belirgin ölçüde kaslarla çevrilmiştir. Gövde ve üyeler kemikli ve kaslı bir görünüme sahiptir. Omuzlar geniş, göğüs öne doğru çıkıntılı ve trapez görünümündedir. Bacaklar ve kollar genellikle iri, kemikli ve kaslı görünümdedir. Bu tipin en belirgin özelliklerinden birisi de ön kolun kuvvetli ve iri olması, yine aynı şekilde elin ve parmakların iri bir görünüm göstermesidir. Özellikle karın, omuz, göğüs ve uyluk bölgeleri kaslı olduğundan, bu bölgelerde deri engebeli ve serttir. Birçok sporcu bu özellikleri gösterir.

Ektomorfi: Ektomorf, somatotip değerleri sırasında 3. sıradadır ve ektomorfik yapıya sahip bir bireyin ektomorf değeri endomorf ve mezomorf değerinden büyüktür. Örneğin somatotip hesaplamaları sonucu 1-1-7 gibi bir değerin elde edilmesi tam bir ektomorfik yapıyı gösterir.

Ektomorfi, ince görünüme sahip zayıf bir yapıyı işaret eder. Kemikler küçük ve narin, kaslar incedir. Omuzlar düşük, kollar ve bacaklar uzun, gövde kısadır. Üyeler gövdeye oranla göreceli uzundur. Kaslı yapı ortadan kalkmıştır. Kürek kemiklerinin yaptığı çıkıntı arkadan rahatlıkla gözlenir. Karın ve gluteal bölge düz veya düze yakındır. Göğüs kafesi eğimi keskin ve yukarı doğrudur. Boy uzun olmayabilir ancak genel bir zayıflık hâkimdir.

Ara (Karma) Somatotip Yapılar

Tahmin edilebileceği gibi her vücut tüm somatotip yapılarından çeşitli oranlarda barındırır. Bir vücudun tam bir mezomorf, endomorf ya da ektomorf olması nadir rastlanan bir durumdur. Böyle durumlarda vücut yapısı baskın olduğu somatotip yapıya göre isimlendirilir. Bu karma yapılar şu şekilde ifade edilir:

Ektomorfik Endomorf: Endomorfi baskındır ve ektomorfi bileşeni mezomorfiden daha büyüktür. Örneğin: 5-3-4

Dengeli Endomorf: Endomorfi baskındır. Mezomorfi ile ektomorfi bileşenleri eşittir veya fark yarım birimden fazla değildir. Örneğin: 5-4-4

Mezomorfik Endomorf: Endomorfi baskındır. Ancak mezomorf bileşeni ektomorfiden daha büyüktür. Örneğin: 5-4-3

Mezomorf-Endomorf: Endomorfi ve mezomorfi eşittir veya fark yarım birimden fazla değildir. Buna karşılık ektomorfi bileşeni daha düşüktür. Örneğin: 4-4-3

Endomorfik Mezomorf: Mezomofi baskın olup endomorfi bileşeni ektomorfiden daha büyüktür. Örneğin: 4-5-3

Dengeli Mezomorf: Mezomorfi baskındır. Endomorfi ve ektomorfi bileşenleri eşittir veya fark yarım birimden fazla değildir. Örneğin: 4-5-4

Ektomorfik Mezomorf: Mezomorfi baskındır. Ektomorfi bileşeni endomorfiden daha büyüktür. Örneğin: 3-5-4

Mezomorf-Ektomorf: Mezomorfi ve ektomorfi eşittir veya fark yarım birimden fazla değildir. Örneğin: 3-4-4

Mezomorfik Ektomorf: Ektomorfi baskındır. Mezomorfi bileşeni endomorfiden daha büyüktür. Örneğin: 3-4-5

Dengeli Ektomorfi: Ektomorfi baskındır. Endomorfi ve mezomorfi bileşenleri eşittir veya fark yarım birimden fazla değildir. Örneğin: 3-3-5

Endomorfik Ektomorf: Ektomorfi baskındır. Endomorfi bileşeni mezomorfiden daha büyüktür. Örneğin: 4-3-5

Endomorf-Ektomorf: Endomorfi ve ektomorfi eşittir veya fark yarım birimden fazla değildir. Örneğin: 4-3-4

Merkez: Hiçbir bileşenin biri diğerinden, 1 birimden farklı değildir. Diğer bir deyişle 2-3 ya da 4’le belirlenen somatotip katsayılarının diğer ikisinden bir birimden daha fazla fark etmemesinden ortaya çıkar. Örneğin somatotip hesaplamaları sonucu 4-4-4 gibi bir değerin elde edilmesi tam bir merkez yapıyı gösterir. Merkez; endomorf, mezomorf ve ektomorf yapıların eşit ya da yakın şekilde var oluşunu ifade eder.

Elde Edilen Sonuçların Somatokart Üzerinde Gösterilmesi

Bir somatotip değerin somato kart üzerinde gösterilmesi, ilgili vücut yapısının neye benzediği hakkında ayrıntılı bilgi verir.

Somatotipin somatokart üzerinde gösterimi için X ve Y koordinat değerlerine ihtiyaç duyulur ya da Endo-Mezo-Ekto değerleri somatokart üzerinden bulunur. X ve Y koordinat değerlerini hesaplamak için şu formüllerden faydalanılır.

X= Ektomorfi – Endomorfi

Y= 2 x Mezomorfi – (Endomorfi + Ektomorfi)

Mezomorf, endomorf ve ektomorf değerlerinin nasıl hesaplanabileceğine ilişkin formüller yukarıda ayrıntıları ile verilmişti. Mezomorf, endomorf ve ektomorf değerleri hesaplandıktan sonra X ve Y değerleri hesaplanır ve koordinat düzleminde kesiştikleri nokta somatotip yapının yerini verir.

Heath-Carter Metoduna Göre Somatotip Hesaplama Aracı

İstenilen verileri doldurduktan sonra hesaplayıcının alt kısmındaki kırmızı alanda endomorf, mezomorf, ektomorf, vücut yoğunluğu ve vücut yağ yüzdesi değerlerinizin hesaplandığını görebilir, raporu bilgisayarınıza indirebilirsiniz. (HESAPLAMA ARACI GÜNCELLENİYOR, ARZU EDERSENİZ İLETİŞİMLE EXCEL SAYFASI TEMİN EDEBİLİRSİNİZ)

Kaynakça

Akın, G., Tekdemir, İ., Gültekin, T., Erol, E., & Bektaş, Y. (2013). Antropometri ve spor. Ankara: Alter Yayınları.

Carter J. L, Heath B. H, (1990). Somatotyping: development and applications (Vol. 5): Cambridge University Press.

Sheldon, W.H. (1961). New developments in somatotyping technique. Lecture delivered at Childrens Hospital, March 13, Boston.

Sheldon, W.H. (1965). A brief communication on somatotyping, psychiatyping and other Sheldonian delinquencies. Paper delivered at the Royal Society of Medicine, May 13, London.

Sheldon, W.H., Lewis, N.D.C. and Tenney, A.S. (1969). Psychotic patterns and physcial constitution. In Schizophrenia, Current Concepts and Research, ed. D.V. Siva, pp. 839-911. PJD Publications, Hicksville, New York.