Bilimsel Makale Yazımı

Bilimsel Makale nasıl yazılır sorusu,özellikle akademik dünyaya yeni adım atmış çok sayıda bireyin merak ettiği önemli bir konudur. Bu konuda yazılmış çok sayıda eser ve kitap mevcuttur. Fakat bu makalede, bilimsel bir makale temelde nasıl yazılır sorusuna cevap verilecek, çok kısa ve öz olarak bu büyük bilim dünyasına giriş yapılacaktır.

Aklımızda oldukça etkili bir araştırma konusu olduğunu varsayalım. Hatta araştırmanın nasıl yapılacağını, nerede ve ne zaman yapılacağını, kimlerle yapılacağını, süresini, yöntemini vb. tüm detayları zihnimizde tasarladık ve biliyoruz. Uygulayabiliriz de belki. Şimdi sırada ne var… Elbette bu güzel çalışmayı sunmak. Harika bir rapor haline gelememiş bir çalışma, değerini sadece sizin bildiğiniz bir anıya dönüşebilir. Bu noktada dikkat edilmesi gereken çok önemli hususlar var.

Araştırmamıza en uygun raporlama formatını belirlememiz gerekiyor. Bilimsel rapor (yazı) türleri aşağıda açıklandı.

Bilimsel Makale Türleri

1. Tezler

Yüksek lisans veya doktora tezlerini ifade eder. Tezi isteyen kuruma ya da üniversiteye göre yazımında küçük farklılıklar içerebilir fakat temel başlıkları standarttır.

2. Araştırma Makaleleri

Orijinal bir araştırmayı bulguları ve sonuçlarıyla aktaran deneysel türde yazılardır. Bu tür çalışmalar tamamen tek ve orijinaldir. Çalışmanın bilime ve literatüre katkısı açıkça ifade edilmelidir.

3. Derleme (Review) ve (Literatür) Tarama Makaleleri

Bazen araştırmacı belli bir alanda yapılmış mümkün olan tüm araştırmalara ulaşmak isteyebilir ve araştırma sonuçlarını derleme (review) makalesi olarak sunabilir. Yeterli sayıda araştırmaya ulaşılması gerekmektedir. Bu tür yazılarda, dağınık vaziyette bulunan bilimsel araştırmalar toplanır, benzer ve farklı yönleri vurgulanır ve bir kanıya varılır.

4. Konferans Bildirisi

Üretilmiş araştırma ya da çalışma, bilimsel üslup ve yazım kurallarına dikkat ederek, alanın uzmanları ve ilgili dinleyicilerden oluşan bir toplantı, kongre ya da sempozyumda sunulur. Bu sunum sonunda bildiri, Özet Bildiri (abstract only) ya da Tam Metin Bildirisi (full paper) olarak yayınlanır. Genellikle yapılmış bir çalışmanın bilimsel bir dergide makale olarak yayınlanmadan önce alan uzmanlarının da görüşlerinin alınması amacıyla tasarlanır. Bildiriler bir yayın olarak basılabilir, internetten erişime açılabilir veya CD ile dağıtılabilir. Ayrıntılı bilgi için aşağıdaki videoyu seyredebilirsiniz.

5. Editöre Mektup

Bilimsel dergilerde yazılmış araştırma makaleleri hakkında dergi editörüne yazılan bilimsel katkı, yorum ve eleştirilerden oluşan yazılardır. Bazen hem araştırmacı hem de editörün gözünden kaçan bir pürüz, okuyuculardan kaçmayabilir. Ya da yayınlanmış çalışmayı daha da güçlendirecek nitelikte yapıcı eleştiriler, bilime önemli bir katkı sağlayabilir. Editöre mektup, genellikle fazla başvurulmayan, fakat literatürü çöplük olmaktan kurtaracak güce sahip etkili bir makale türüdür.

Bilimsel Makale ve Bölümleri

Aşağıda, tüm makale türlerinde olması gereken ana bölümler kısaca açıklandı. Tüm bilimsel raporlarda olması zorunlu olan bu bölümler, titiz bir çalışma ve özen gerektirmektedir. Derleme ve editöre mektup makalelerinde bazen bulgular kısmı gibi bazı bölümler verilmeyebiliyor.

1- Başlık

Dikkat çekici ve konuyu kapsayıcı olmalıdır. Konunuzu ifade eden, fakat klasik olmayan çarpıcı bir başlık, içeriği okuması için okuyucuyu ikna edecektir.

2- Özet

Özet kısmı başlıktan hemen sonra gelse de, aslında en son yazılan bölümdür. ÖZET, makalenin küçük bir minyatürüdür. Makalenin amacı, yöntemi, bulguları ve sonucu en öz haliyle yazılır. Bazı makalelere tamamen ulaşmak ücretlidir ve makalenin genelde sadece ÖZET kısmı erişime açıktır. Araştırmacılar özeti okur ve ayrıntılar için makalenin tamamına ulaşmak isteyebilir. Bu yüzden özet kısmı özenle hazırlanmalı, kilit noktalar için merak uyandırılır, fakat gereksiz kesintilerden de kaçınılması gerekir. Özet kısmı harika bir mağazanın camekânıdır. Eğer
camekânda teşhir edilen ürün dikkat çekmez ve beğenilmezse, mağaza ne kadar harika olursa olsun, müşteri başka mağazaya gidecektir…

3- Giriş

Dil kurallarına uygun yazılmış, çok abartılmamış, konuyu özetleyen, neden gerekli olduğunu belirten güzel bir GİRİŞ, makalenizi özel kılacaktır. Bu kısım okuyucuda merak uyandırmalı, aynı zamanda çalışmanın neden yapılması gerektiği, literatürde neyi değiştireceği ya da hangi boşluğu dolduracağı açıkça ifade edilmelidir. Araştırmanızdan elde ettiğiniz bulguların, makalenizin kalbi olduğu düşünülürse, sıradan ve bilinen bir konu havası taşıyan giriş bölümü ile, okuyucu makalenizi terk edecektir. Ayrıca bu makale de çalışmanın amacı net olarak ifade edilmelidir.

4- Yöntem

Mükemmel bir makale hazırlamak için elbette araştırmanın doğru bir yöntemle yapılmış olması gerekir. Bu kısımda okuyucu araştırmanın nasıl bir süreç ve yolla yapıldığını anlar. Hatalı yollar ile doğru amaca ulaşılamayacağı gibi, doğru uygulanmamış ve rapor edilmemiş bir araştırma sürecinde doğru sonucu alabilmemiz mümkün değildir. YÖNTEM kısmı özenle yazılmalıdır. Araştırmanın titiz çalışıldığı, hata payının en aza indirgenebilmesi için neler yapıldığı hakkında bilgiler verilmeli ve tabii ki araştırmanın kurgusu mükemmel tasarlanmalıdır. Yöntem kısmında, araştırma sürecinde ne yapıldıysa, aşama aşama ve sırasıyla hiç bir nokta atlamadan yazılmalıdır.

5- Bulgular

Gelelim rakamların adeta dans ettiği kısma :D. Eğer çalışmamız rakam gerektirmeyen nitel bir çalışma ile tasarlanmadıysa tabiki. Bu kısımda, çalışmamızdan elde etiğimiz BULGULAR, edinimler, kazanımlar vb. karmaşık olmayan bir dille ifade edilmelidir. Özellikle nicel bir çalışma yapmışsanız, tablolar mantıklı bir seçim olabilir. Okuyucuyu yormayacak bir yada birkaç tablo işimizi kolaylaştıracaktır. Bu kısımda yorumlama yapılmamalı. Bizim yorumlarımız daha sonraki kısımlarda olacaktır. Bu kısmı bırakın okuyucu yorumlasın. Belki sizin de göremediğiniz bir ayrıntıyı fark edebilirler… Bulgular kısmında bazen analiz sonuçları doğrudan verilebilir. Fakat eğer analiz sonuçlarının doğrudan verilmesi karmaşa oluşturuyorsa, analiz sonuçları tüm rakamları ile birlikte EKLER kısmında verilir ve makalenin bulgular kısmında Grafikler, Şekiller ve sadeleştirilmiş Tablolar kullanılır. Grafik, şekil ve tablolar olabildiğince anlaşılır, okunaklı ve şık olmalıdır. Farklı renkleri kullanmaktan korkmayın.

*Unutulmaması gereken bir nokta, tablo yazıları tablonun üzerine; grafik ve şekil yazıları ise, grafik ve şekillerin altına yazılır. Bu kabul gören bir standarttır.

6- Tartışma

TARTIŞMA kısmı, yaptığınız araştırma konusu hakkında yapılmış diğer çalışmaların ve kendi çalışmanızın sizin tarafınızdan incelendiği, lime lime edildiği kısımdır. Düzenli ve titiz çalışılmamış bir tartışma alanı, çalışmanızın güncel olmadığı izlenimini oluşturacaktır. Belirli bir düzen içinde; kendi önce kendi bulgularınızı, sonra benzer çalışmaların bulgularını ve ardından benzer ya da farklı noktaların ifade edilip sebeplerinin açıklanması, güzel bir yöntem olabilir. En azından ben böyle çalışıyorum ve mutluyum 😀

Unutmayınız, araştırma makaleniz ya literatürde bir boşluğu doldurmalı, ya da doğru bilinen bir yanlışı düzeltmelidir. İşte bu amacın ifade edildiği yerdir burası. Herkes böyle biliyordu ama doğrusu aslında budur denilen yer, bu kısımdır. Bu yüzden sizin çalışmanızı diğerlerinden ayıran noktalar net olarak sebepleriyle birlikte vurgulanmalıdır. Literatür taraması yapabileceğiniz çokça indeks var. Ayrıntılı olarak kısa bir süre sonra anlatacağım fakat en sık kullanılan google-scholar’ı ziyaret ederek literatür taramasına başlayabilirsiniz.

7- Sonuç

Sonuç olarak, makalenizin hipotezi ve amacı hakkında çıkarımda bulunulur. Sonuç kısmında, bulgular kısmı toparlanıp, elde edilen tüm analiz sonuçları net ve öz olarak ifade edilir. Bulgular kısmında elde ettiğimiz rakamsal ifadelerin neyi anlattığı, sebebleri ile birlikte yazılır.

8- Ekler

Ekler kısmı zorunlu olmamakla birlikte, makalenizi güçlendirecek bazı belgeleri içerebilir. Örneğin çalışma izinleri, etik kurul onayları, veli izin belgesi örneği, ölçek örneği, analiz sonuçları vb. belge ve resimler bu kısımda bulundurulur. Ekler kısmı, makalenin daha estetik ve düzenli olmasını da sağlar. Çünkü makale içeriğinde kargaşa oluşturacak bazı dokümanları ekler kısmına koyarak, makalenizin daha şık ve okunabilir olmasını sağlayabilirsiniz.

Örnek bir makale, daha iyi anlayabilmeniz için size fayda sağlayabilir. Buyrun size bir adet makale örneği…

Elbette bilimsel bir makale yazmak için sadece bu sayfada yazılanları tatbik etmek yeterli olmayacaktır. Bu sadece ön hazırlıktı ve hazır bulunuşluk seviyenizi yükseltmek amacıyla yazıldı.

Bilim, Spor ve Sağlıcakla kalın..